Witbier en Weizen, ken jij de verschillen?
Witbier en Weizen worden nogal eens met elkaar verward. Best begrijpelijk, maar er zijn toch flink wat verschillen. Witbier heeft Belgische roots en is echt wat anders dan de Duitse bierstijl Weizen. De herkomst is dus één verschil, maar er zijn er meer. Wij gaan er dieper op in.
Witbier en Weizen: de kleur
Weizen of Weisse betekent tarwe; het heeft dus helemaal niks met de kleur te maken. Een Weizen is ook beslist niet bleek of wit. De meeste Weizen hebben een donkergele tot haast oranjeachtige kleur. Ook Witbier dankt zijn naam aan tarwe. Vroeger heette tarwe ‘weit’. Na een kleine verbastering werd ‘weit’ ‘wit’. Witbier is bleekgeel en is daarmee lichter van kleur dan de Duitse Weizen.
Gemoute en ongemoute tarwe
Witbier wordt gebrouwen met gerstemout en ongemoute tarwe. Het aandeel ongemoute tarwe loopt soms op tot 50%. De meeste witbieren worden gebrouwen met een aandeel van circa 30 tot 40%. Weizen (ook wel weissbier of weisse) wordt gebrouwen met gerstemout en tarwemout. Het aandeel tarwemout is minimaal 50%. Veel Weizen hebben een tarwemout-aandeel van tussen de 60 en 70%.
Verschillende gist
Witbier wordt vaak vergist met zogenaamde Belgische witbiergist. Deze gistsoort brengt friszure aroma’s met zich mee en is voor een groot deel verantwoordelijk voor de frisheid en de uitstekende doordrinkbaarheid van Witbier. Weizen wordt vergist met speciale weizengist, de Weihenstephan-gist is een wereldberoemd voorbeeld. Deze gist zorgt voor fruitige aroma’s die aan bananen en bananenschuimpjes doen denken. Zowel Witbier als Weizen zijn bovengistend, bieren die vergist worden bij temperaturen tussen de ca. 15 en 24 graden Celsius.
Toevoegingen
De weizenbieren zijn afkomstig uit Duitsland. Daar wordt al sinds 1516 gebrouwen volgens het Duitse Reinheitsgebot. Deze wet houdt in dat bier alleen gebrouwen mag worden met water, gist, hop en tarwe- en gerstemout. Toevoegingen als kruiden en specerijen zijn niet toegestaan. Hoe anders is dat bij Witbier. Deze Belgische bierstijl dankt zijn smaak voor een deel aan de toevoeging van koriander en curaçao, sinaasappelschil.
Varianten
Witbier heeft eigenlijk maar één verschijningsvorm. Het verfrissende witbier met een alcoholpercentage van tussen de 4,5 en 5%. Oke, er is ook een Grand Cru-variant met bijna dubbel zoveel alcohol en mede daardoor ook veel volmondiger variant. Weizen wordt gebrouwen in tal van varianten. Neem bijvoorbeeld de gefilterde versie; we spreken dan over een Kristall Weizen. Ook worden er varianten gebrouwen met gebrande mouten, die een donkere kleur geven en tonen van karamel en verse brood geven. Dit is de Dunkelweizen. Zo zijn er nog talrijke verschillende soorten Weizenbieren, variërend van een Hopfenweizen – inderdaad met extra hop – tot een zeer geconcentreerde Weizen Eisbock.
Geschiedenis
De geschiedenis van het Witbier gaat terug tot de Middeleeuwen. In het begin van de twintigste eeuw zakte de belangstelling voor Witbier dramatisch. Dieptepunt kwam halverwege de vorige eeuw toen in het Belgische Hoegaarden de laatste witbierbrouwerij zijn deuren sloot. Dat we nu nog kunnen genieten van een fris Witbier danken we aan biericoon Pierre Celis. Deze melkboer startte in het midden van de jaren zestig brouwerij De Kluis en zorgde dat Witbier weer toekomst kreeg.
Adellijke families
De oorsprong van tarwebier dat nog het meest lijkt op de Weizen gaat bijna zesduizend jaar terug, in de tijd dat biergeschiedenis werd geschreven in het gebied dat we nu kennen als Irak. Maar als we nu het over Weizen hebben, dan denken we toch al gauw aan München en Beieren in Zuid-Duitsland. De adellijke families verdienden lange tijd een dikke boterham aan de rechten om Weizen te mogen brouwen. De populariteit zakte in de tweede helft van de 19e eeuw, waardoor de adellijke families de rechten in 1872 verkochten aan brouwmeester Georg Schneider, die als één van de weinigen toekomst zag in Weizen in de tijd dat pils steeds populairder werd.
Opleving
Net als bij het Witbier lag het dieptepunt in de Weizen-geschiedenis halverwege de twintigste eeuw. Halverwege de jaren zestig nam de vraag naar Weizen ineens weer toe, zonder dat daar een aanwijsbare reden voor was. Weizen is nu goed voor rond de 10% van de totale Duitse bierconsumptie. En niet alleen in Duitsland is Weizen erg populair. Deze bierstijl wordt overal ter wereld gewaardeerd.
Iconen
De moeder aller witbieren is natuurlijk Hoegaarden Wit. Wie het over Witbier heeft kan niet om dit merk heen. Pierre Celis mag gezien worden als geestelijk vader van het Hoegaarden Witbier. Andere voorbeelden van witbier zijn Gulpener Korenwolf en de La Trappe Witte Trappist.
Weizen is onlosmakelijk verbonden met Beieren. Als je een stijlicoon moet aanwijzen, dan is het toch wel Weihenstephaner Hefe Weissbier gebrouwen in de oudste bierbrouwerij ter wereld (sinds 1040). Al verdient Schneider Weisse gezien de geschiedenis zeker een vermelding. Deze brouwerij uit Kelheim is nog steeds in handen van de familie. Inmiddels staat Georg VI aan het roer. Andere bekende Weizen zijn Erdinger, Paulaner, König Ludwig. In Nederland zijn de Grolsch Weizen en Brand Weizen zeker het proberen waard.
